Omstreden tournee Britse royals

door Patrick van IJzendoorn

Kate en William tourden onlangs tien dagen door het Caribisch gebied. Het charmeoffensief stuitte op een anti-Britse, republikeinse storm. Na Barbados is nu ook Jamaica van plan het Britse staatshoofd te verruilen voor een al dan niet gekozen president. 
Aan de jurken van Kate zal het niet liggen. Tijdens de koninklijke tournee door de Cariben pronkt de hertogin van Cambridge als een pauw in alle kleuren van de regenboog, of in ieder geval in alle kleuren in de vlaggen van de landen die ze met haar echtgenoot William bezoekt. Van blauw en roze in Belize, tot geel en groen in Jamaica. Het is een manier om de bewoners van de Gemenebestlanden in het Caribische gebied te paaien, bewoners die steeds sceptischer staan tegenover de Britten en hun koningshuis.
De laatste afgevaardigde van Huize Windsor die deze regio met een bezoek vereerde was kroonprins Charles, de vader van William. Eind november was de 73 jaar oude troonopvolger op Barbados, dat ervoor had gekozen om een republiek te worden, exact 55 jaar na de onafhankelijkheid. Met name jongere Barbadians, voor wie de plaatselijke popster Rihanna de ware koningin is, waren voor het afscheid van de monarchie. Een kleine troost voor koningin Elizabeth was dat het eiland wel deel van het Gemenebest blijft uitmaken.
Binnen het Britse koningshuis leeft de vrees dat Barbados een domino-effect gaat veroorzaken, zeker nu er een einde komt aan het Elizabethaanse tijdperk. Welke redenen hebben landen als Jamaica en Belize, of Canada en Australië, om de Britse monarch als staatshoofd te hebben als de universeel geliefde Elizabeth, bijna 96 jaar oud en kwakkelend met haar gezondheid, er niet meer is? Om die reden werden Kate en William naar ‘de West gestuurd’, de toekomstige koning en koningin van het vorstenhuis.

De speeltuin protesteert
Zulke koninklijke tours zijn van oudsher evenementen waar de lachende, dansende en zwaaiende Windsors worden aanbeden, waar Charles poseert met kleurrijk geklede stamoudsten en zijn vader Philip foute grappen maakt over peniskokers. Koningin Elizabeth werd in 1952 koningin terwijl ze in een Keniaanse boomhut logeerde, loerend op olifanten en giraffen. Harry en Meghan zijn nergens gelukkiger dan op de steppen van Botswana. Het Gemenebest van Naties als koninklijke speeltuin, de plek waar de zon nooit onder gaat voor de Windsors.
Maar bij deze tournee van Kate en William stak er tegenwind op. Het begon in Belize, het belastingparadijs nabij Mexico. Een van de haltes was de Akte’il Ha-cacaoboerderij in Indian Creek. De koninklijke helikopter zou landen op een voetbalveld, maar de plaatselijke bewoners, die niet waren geïnformeerd, hielden dat tegen. In het gebied bestaan al tijden spanningen tussen de boeren en de Flora and Fauna International, een van de vele liefdadigheidsinstellingen waarvan William de beschermheer is.
‘Ze kunnen overal landen, maar niet op ons land,’ stelde de dorpsoudste. Een veelzeggende uitspraak: niet langer kunnen leden van het koningshuis doen waar ze zin in hebben tijdens een reis naar de voormalige koloniën. Er werd snel een bezoek geregeld aan een andere cacaoboerderij, maar de toon was gezet. In Engeland stelde The Guardian, een republikeinse krant, de vraag of Kate en William niet moeten bijdragen aan een verdere zelfstandigheid van de voormalige koloniën in plaats van ze erbij te houden.
De grootste uitdaging voor het jonge koninklijke stel wachtte op Jamaica, het eiland dat aankomende zomer zijn zestigste verjaardag viert als onafhankelijke natie. Een groeiend deel van de bevolking wil het voorbeeld van Barbados volgen en dit jubileum aangrijpen om een republiek te worden, iets waar een referendum voor nodig is. Is het niet raar en onrechtvaardig, zo stellen voorstanders, dat de koningin staatshoofd is terwijl Jamaicanen een visum nodig hebben om het ‘moederland’ te bezoeken?

Windrush en slavernij
De Jamaicanen zijn het Windrush-schandaal niet vergeten. Enkele jaren geleden bleek dat kinderen van de Westindische migranten die na de oorlog met schip de Windrush naar Engeland waren gekomen, het slachtoffer waren geworden van nieuwe immigratieregels. Ze moesten opeens bewijzen dat ze al veertig, vijftig jaar in Engeland woonden, wat lastig was voor mensen die nooit een paspoort hadden aangeschaft. Het gevolg was dat honderden burgers van Caribische komaf hun baan verloren, en hun huis, en zelfs werden gedeporteerd.
Dit schandaal gaf immigranten die indertijd hadden meegeholpen aan de na-oorlogse wederopbouw van het ‘moederland’ het gevoel tweederangs burgers te zijn. In een korte maar krachtige documentaire legde BBC’s Amanda Kirton het verband tussen deze behandeling en het koloniale slavernijverleden. Dat verleden staat, met de uit Amerika overgewaaide Black Lives Matter-beweging, meer dan ooit in belangstelling. Dat de Britten voorop liepen bij de afschaffing ervan, is geen vrijkaart voor ze.
In een toespraak op Jamaica zei William dat ‘de afschuwelijke gruwelen van de slavernij onze geschiedenis voor altijd zullen besmetten’. Hij bood evenwel geen officiële verontschuldigingen namens het Britse koningshuis aan, laat staan dat schadevergoeding te sprake kwam. Het wist de roep om totale onafhankelijkheid niet het zwijgen op te leggen. Integendeel, het koninklijke bezoek kreeg van de Jamaicaanse leider Andrew Holness te horen dat het eiland vroeger of later zal worden losgeweekt van de Britse troon.

Schuivende panelen
Op de Bahama’s, de derde en laatste stop van de tournee, werd het paar geconfronteerd met een brief van de National Reparations Committee over herstelbetalingen. De opstand tegen de Britten wordt stilletjes gevoed door China, dat volop aan het investeren is in de Gemenebestlanden, niet alleen in Azië en Afrika maar ook in de Cariben. Dat laatste is niet alleen een zorg voor de Britten, maar ook voor de Amerikanen, die zich nog goed herinneren hoe de Russen tijdens de Koude Oorlog in de Latijns-Amerikaanse achtertuin neerstreken.
Kate en William zullen tijdens de tour hebben genoten van het partijtje voetbal van Raheem Sterling, het bezoek aan het Bob Marley-museum en de ontmoeting met het Olympische bobsleeteam, maar een succes was deze tournee niet. De koningskinderen scoorden een eigen doelpunt door, in het wit gekleed, staand op het open dek van een wagen rond te rijden, omringd door zwarte bedienden. Het was het voertuig dat grootvader Philip had gemaakt voor zijn eigen uitvaart. Dit keer is de groene wagen gebruikt voor een ander afscheid.