Kromme compensatieregeling

door Boudewijn Walraven

Op het eerste gezicht lijkt het misschien vreemd dat er fel verzet is tegen het geven van compensatie aan Koreanen die tijdens de Tweede Wereldoorlog voor de Japanners dwangarbeid hebben verricht. Maar de kolonisatie van Korea door Japan tussen 1910 en 1945 is nog een open wond, niet in de laatste plaats door de Japanse terughoudendheid als het gaat om het erkennen van koloniale wandaden als het misbruik van Koreaanse vrouwen als ‘troostmeisjes’ voor de Japanse soldaten en dwangarbeid ten dienste van de Japanse oorlogsindustrie. De Japanse regering beroept zich voor het afwijzen van alle verdere claims voor slachtoffers op het normalisatieverdrag van 1965 waarmee de diplomatieke relaties tussen beide landen werden hersteld. Maar dat was in een tijd dat veel misstanden nauwelijks bekend waren, terwijl het verdrag werd gesloten op een moment dat Zuid-Korea nog straatarm was, weinig in te brengen en Japanse hulp hard nodig had. Bovendien werd het land in die tijd geregeerd door een dictator die zelf als officier had gediend in het Japanse leger. De onvrede die toen al in Korea bestond over het verdrag, geuit in massale demonstraties, wordt tot op de dag van vandaag telkens aangewakkerd door Japanse uitspraken die suggereren dat de kolonisatie Korea heeft helpen moderniseren en die getuigen van onwil om de schaduwzijden van de kolonisatie ruiterlijk te erkennen.
In 2018 besliste het Koreaanse hooggerechtshof dat de Japanse bedrijven die geprofiteerd hadden van Koreaanse slavenarbeid, zoals Mitsubishi Heavy Steel en Nippon Steel, schadevergoedingen zouden moeten betalen aan de overlevenden. De Japanse reactie was furieus: niet alleen een complete weigering hieraan mee te werken, maar ook overheidssancties op de uitvoer naar Korea van grondstoffen voor de belangrijke Koreaanse halfgeleiderindustrie.
Nu heeft de conservatieve Zuid-Koreaanse president beslist dat de vergoedingen betaald zullen worden uit een fonds waaraan Koreaanse bedrijven zouden moeten bijdragen. Het is om te beginnen natuurlijk nogal curieus dat niet de verantwoordelijken in de buidel moeten tasten, maar bedrijven die er niets mee te maken hebben. Crucialer is dat de beslissing van de president gezien wordt als een onaanvaardbare en vernederende knieval voor de Japanse weigering de consequenties van de kolonisatie te erkennen. Achtenzeventig jaar na de bevrijding staat het koloniale trauma een goede verhouding tussen Korea en Japan, waarvoor om geopolitieke redenen wel wat te zeggen valt, nog stevig in de weg

De foto bovenaan is een screenshot uit The Guardian van 7 maart 2023.